مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
علی حاجی نژاد؛ مهرشاد طولابی نژاد؛ خدیجه صادقی
دوره 15، شماره 2 ، تابستان 1399، ، صفحه 79-100
چکیده
توزیع بهینه و متعادل فضاهای اختصاص یافته به انواع مختلف کاربری‌ها از جمله کاربری بهداشتی- درمانی به منظور رعایت اصل عدالت برای دسترسی برای همه اقشار جامعه، تامین سلامت و رفاه عمومی و مکانیابی بهینه این مراکز از ضروریات ساماندهی مناطق روستایی میباشد. مکانیابی خدمات مراکز بهداشتی و درمانی، امری مهم در برنامهریزی روستایی محسوب ...
بیشتر
توزیع بهینه و متعادل فضاهای اختصاص یافته به انواع مختلف کاربری‌ها از جمله کاربری بهداشتی- درمانی به منظور رعایت اصل عدالت برای دسترسی برای همه اقشار جامعه، تامین سلامت و رفاه عمومی و مکانیابی بهینه این مراکز از ضروریات ساماندهی مناطق روستایی میباشد. مکانیابی خدمات مراکز بهداشتی و درمانی، امری مهم در برنامهریزی روستایی محسوب می‌شود. در واقع این موضوع به تصمیم‌گیری مناسب‌تر مدیران و مسئولان، در انتخاب مکان‌های بهتر جهت ایجاد خدمات بهداشتی کمک می‌کند. لذا هدف این مطالعه مکانیابی مرکز درمانی روستایی در سطح دهستان رشتخوار میباشد. 20 کارشناس به صورت نمونهگیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه خبرگان (به صورت مقایسه زوجی) میباشد. برای انتخاب مکان بهینه از فرآیند تحلیل شبکهای (ANP)، و برای تحلیل فضایی شاخصها، از سیستم اطلاعات جغرافیا (GIS) استفاده شد. نتایج یافته‌ها نشان میدهد که بیشترین اهمیت نسبی شاخصها به ترتیب مربوط به شاخصهای دسترسی به فضای سبز(283/0)، دسترسی به شبکه ارتباطی (255/0)، و جمعیت (238/0) میباشد. همچنین بهترین اولویت مکانی برای مکانیابی مراکز بهداشتی و درمانی روستایی در منطقه مورد مطالعه بر اساس وزن گزینههای مورد نظر، مربوط به روستای سعادت‌آباد (181/0) میباشد. به ترتیب مهدی‌آباد (155/0)، زرقری (109/0) و عشرت آباد (053/0) در اولویتهای بعدی قرار دارند. بنابراین برای مکان یابی مراکز بهداشتی و درمانی در مناطق روستایی، باید توجه بیشتری به شاخصهای موثر و چگونگی ارتباط آنها در منطقه انجام گیرد، تا بیشترین هماهنگی بین عوامل را ایجاد کرد.
احمد رومیانی؛ رضا خدادادی؛ نفیسه مرصوصی
دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 791-815
چکیده
بررسی دقیق و همه جانبه مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و شناخت نیازهای بهتر جامعه و بهبود آنها، به توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی نیازمند می باشد، بنابراین خدمات بهداشت و درمان، یکی از مولفه‌های اصلی توسعه و در راستای نیارهای جامعه و بهبود آنها به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی آسیب‌شناسی نظام فضایی و الگوی مکانیابی ...
بیشتر
بررسی دقیق و همه جانبه مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و شناخت نیازهای بهتر جامعه و بهبود آنها، به توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی نیازمند می باشد، بنابراین خدمات بهداشت و درمان، یکی از مولفه‌های اصلی توسعه و در راستای نیارهای جامعه و بهبود آنها به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی آسیب‌شناسی نظام فضایی و الگوی مکانیابی کاربریهای بهداشت و درمان در سطح منطقه 22 شهر تهران میباشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری دادهها از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است، و برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شده است تا بتواند بهتر مکانیابی را با توجه به جمعیت در محدوده مورد مطالعه، و نحوه دسترسی به خدمات درمانی - بهداشتی فراهم کند. بنابراین یافته‌های تحقیق، از یک سو، حاکی از اختلافات زیادی بین محلات شهری از نظر میزان برخورداری از شاخصهای بهداشتی و درمانی است، و از سوی دیگر، عدم برنامهریزی مناسب و سنجیده شده کاربری بهداشتی در منطقه 22 شهر تهران و عدم تعادل پراکندگی فضایی و شاخص دسترسی برای تمام نواحی به طور یکسان به وجود نیامده است. که توجه به کاهش اختلافات و تفاوت های خدمات بهداشتی و درمانی محلات شهری لازم و ضروری می باشد. بنابراین در جهت بهبود وضعیت توزیع و پراکنش درمانگاه و سرانه محلات مختلف شهری، راهکارهای کاربردی در جهت برون رفت از این مشکلات برای این منطقه ارائه شده است.
پژمان رضایی
دوره 13، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 951-969
چکیده
با توجه به توانهای بالای گردشگری در مناطق عشایری، برنامهریزی در این زمینه، از جمله الزامات اساسی برای توسعه این جامعه است. در این خصوص، مکان یابی فضاهای مناسب گردشگری نقش مهمی در سایر مراحل برنامه ریزی گردشگری عشایر دارد. بر این اساس، هدف این مقاله مشخص نمودن مناسب ترین فضاها با استفاده از مدل TOPSIS و GIS برای ایجاد سایت های گردشگری ...
بیشتر
با توجه به توانهای بالای گردشگری در مناطق عشایری، برنامهریزی در این زمینه، از جمله الزامات اساسی برای توسعه این جامعه است. در این خصوص، مکان یابی فضاهای مناسب گردشگری نقش مهمی در سایر مراحل برنامه ریزی گردشگری عشایر دارد. بر این اساس، هدف این مقاله مشخص نمودن مناسب ترین فضاها با استفاده از مدل TOPSIS و GIS برای ایجاد سایت های گردشگری عشایر در استان چهارمحال و بختیاری است. روش این تحقیق توصیفی - تحلیلی و از نوع تحقیقات کاربردی است. لایههای تاثیر گذار بر مکانیابی سایتهای گردشگری عشایری مواردی همچون لایه زیست بومهای عشایری، منابع و جاذبههای گردشگری، ایل راههای عشایری، کاربری اراضی، شبکه تلفن، نقاط روستایی، نقاط شهری، شبکه گاز، راههای دسترسی، گسلها، شبکه برق سراسری، منابع آب و شیب را در بر میگیرد. بر اساس نتایج بدست آمده، 10 نقطه استان واقع در شهرستانهای کوهرنگ، لردگان و اردل بالاترین امتیاز را بدست آوردهاند که بر اساس مدل تاپسیس کانون چلگرد در شهرستان کوهرنگ با شاخص CIبرابر 816/0 بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. سایر کانونهای اولویت دار به ترتیب عبارتند از: شلیل (630/0)، بارز (541/0)، قلعه مدرسه (478/0)، صمصامی (426/0)، شیخ علیخان (423/0)، مازه سوخته (420/0)، هیرگان (381/0)، کری چهاربنیچه (374/0) و شرمک (266/0). با توجه به این اولویت بندی، سایر مراحل برنامهریزی توسعه گردشگری عشایر در این استان میتواند بر اساس تجهیز و برنامهریزی این سایتها صورت گیرد.
مهرشاد طولابی نژاد؛ ابولفضل حسینجانی
دوره 13، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 781-804
چکیده
از جمله راهبردهای توسعه سکونتگاههای روستایی صنعتی کردن آنها در قالب ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی اسـت. وجود این صنایع از راهکارهای توسعه اقتصادی نواحی روستایی است. انتخاب مکان بهینه آن با توجه به امکانات و قابلیتهای موجود هر منطقه، میتواند نقش موثری در توسعه آن منطقه ایفا کند. هدف این مطالعه انتخاب مکان بهینه برای استقرار ...
بیشتر
از جمله راهبردهای توسعه سکونتگاههای روستایی صنعتی کردن آنها در قالب ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی اسـت. وجود این صنایع از راهکارهای توسعه اقتصادی نواحی روستایی است. انتخاب مکان بهینه آن با توجه به امکانات و قابلیتهای موجود هر منطقه، میتواند نقش موثری در توسعه آن منطقه ایفا کند. هدف این مطالعه انتخاب مکان بهینه برای استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش مرکزی شهرستان پلدختر میباشد. جامعه آماری کارشناسان جهاد کشاورزی و صنایع روستایی شهرستان پلدختر میباشند. 20 کارشناس به صورت نمونهگیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه خبرگان (به صورت مقایسه زوجی) میباشد. برای انتخاب مکان بهینه از فرآیند تحلیل شبکهای (ANP)، و برای تحلیل فضایی شاخصها، از سیستم اطلاعات جغرافیا (GIS) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین اهمیت شاخصها به ترتیب مربوط به شاخصهای دسترسی به منابع آب (173/0)، سودآوری اقتصادی (172/0)، دسترسی به مواد اولیه محلی (158/0) و همجواری با زمینهای کشاورزی (156/0) میباشد. همچنین بهترین اولویت مکانی برای استقرار صنایع تبدیلی روستایی در منطقه مورد مطالعه بر اساس وزن گزینههای مورد نظر، مربوط به دهستان جایدر با مرکزیت سراب حمام (484/0) میباشد. به ترتیب مراکز روستایی مورانی (217/0)، واشیان (171/0) و پاعلم (128/0) در اولویتهای بعدی قرار دارند. بنابراین برای مکانیابی صنایع تبدیلی، باید توجه بیشتری به شاخصهای موثر و چگونگی ارتباط آنها در منطقه انجام گیرد، تا بیشترین هماهنگی بین عوامل را ایجاد کرد. چونکه مکانیابی بهینه صنایع روستایی میتواند نقش تعینکنندهای در استقرار، سوددهی و پایداری این صنایع داشته باشد، که نهایتا باعث توسعه معیشت خانوارهای روستایی گردد.
محسن شایان؛ علی اکبر عنابستانی؛ سجاد بازوند
دوره 13، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 85-103
چکیده
حفظ محیط‌زیست روستاها ازجمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفع زباله است. هدف اصلی مطالعه حاضر، اعمال انواع عملیات تحلیل‌های مکانی با بهره‌گیری از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک FAHPبه منظور مکانیابی محدوده‌های بهینه برای دفن زباله‌های شهرستان ...
بیشتر
حفظ محیط‌زیست روستاها ازجمله ضرورت‌های توسعه روستایی محسوب می‌شود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفع زباله است. هدف اصلی مطالعه حاضر، اعمال انواع عملیات تحلیل‌های مکانی با بهره‌گیری از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک FAHPبه منظور مکانیابی محدوده‌های بهینه برای دفن زباله‌های شهرستان زرین‌دشت هست. به همین منظور، در مرحله اول، با استفاده از 9 لایه اطلاعاتی که شامل؛ لایههای اطلاعاتی فاصله از گسل، فاصله از مسیل‌ها، زمین‌شناسی، جنس خاک، فاصله از جاده، فاصله از سکونتگاه‌ها، ارتفاع، شیب و کاربری اراضی تشکیل شد. سپس پرسشنامه‌ای به این منظور طراحی شد و توسط مهندسـین مشاور تهیه طرح هادی روستایی و کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تکمیل گردید. در آخر 20 نفـر بـه ایـن پرسشنامه جواب کامل دادند . نتایج نشان میدهد بهینه‌ترین مکان دفن زباله‌ها در نزدیکی راههای ارتباطی و نامناسب‌ترین مکان در نزدیکی سکونتگاههای انسانی میباشند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده با استفاده ازFAHPنشان میدهد که معیار فاصله از سکونتگاههای انسانی بیشترین وزن را با ضریب 232/0 به خود اختصاص داده است و معیار ارتفاع کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. از وسعت 4626 کیلومترمربعی شهرستان زرین‌دشت، 83/3 درصد برای دفن زباله کاملاً مناسب، 98/48 درصد مناسب، 82/35 درصد نسبتاًمناسب، 03/9 درصد نامناسب و 33/2 درصد کاملاً نامناسب میباشند.
رضا لحمیان
دوره 12، شماره 2 ، تابستان 1396، ، صفحه 433-448
چکیده
علاقه به پارکهای شهری در پی رشد جمعیت شهری شروع شده و در سالهای اخیر، توجه به پایداری پارکها در رابطه با مسائل اجتماعی و زیست محیطی مطرح شد. علاوه بر ارائه ارزش زیباییشناسی و تفریحی پارکها، این پارکها نقشی اساسی در توسعه اقتصادی، بهبود سلامت عمومی، ایجاد فرصتهای شغلی و ایجاد خودکفایی در استفاده از منابع طبیعی دارد، ...
بیشتر
علاقه به پارکهای شهری در پی رشد جمعیت شهری شروع شده و در سالهای اخیر، توجه به پایداری پارکها در رابطه با مسائل اجتماعی و زیست محیطی مطرح شد. علاوه بر ارائه ارزش زیباییشناسی و تفریحی پارکها، این پارکها نقشی اساسی در توسعه اقتصادی، بهبود سلامت عمومی، ایجاد فرصتهای شغلی و ایجاد خودکفایی در استفاده از منابع طبیعی دارد، که در همه این عوامل، عنصر دسترسی یکی از مهمترین ابعادی است که در این زمینه مطرح میباشد. هدف پژوهش حاضر برنامهریزی توسعه کالبدی فضای سبز شهری با تأکید بر عامل دسترسی شهر بابل میباشد. از طریق مطالعات و برداشت‌های میدانی شاخصها جمع‌آوری شده و در ادامه با بهره‌گیری از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی اقدام به ترکیب متغیرها و سهم هر یک در تبیین میزان دسترسی پارکهای درون شهری به تفکیک محلات شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار GIS و روش مکانیابی، فضاهای سبز جدید بر اساس نیاز شهروندان و جهت رفع کمبود سرانه فضای سبز در شهر بابل ارائه گردیده است. پژوهش نشان میدهد که عمده‌ترین پیش‌نیازهای توسعه فضاهای سبز شامل؛ آگاه کردن مدیران و مسئولان میانی شهرداری‌ها در خصوص منافع فضاهای سبز، لزوم مشارکت همه مردم در اهمیت مسائل کیفیت محیط زیست شهری و دسترسی به تجهیزات موردنیاز فضاهای سبز میباشد.
