مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
فضیله دادور (خانی)؛ سمیه سادات موسوی
دوره 15، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 161-181
چکیده
در محیطهای روستایی علاوه بر اینکه از نیروی کار زنان در زمینههای اقتصادی و کشاورزی بهره میگیرند، نقش تصمیمگیری و تصمیمسازی آنها میتواند عاملی بسیار مهم در حل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد؛ چراکه مشارکت زنان روستایی در تصمیمگیریها بهعنوان فرایندی فعال در مسیر توسعۀ روستایی از اهمیتی قابل توجه ...
بیشتر
در محیطهای روستایی علاوه بر اینکه از نیروی کار زنان در زمینههای اقتصادی و کشاورزی بهره میگیرند، نقش تصمیمگیری و تصمیمسازی آنها میتواند عاملی بسیار مهم در حل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد؛ چراکه مشارکت زنان روستایی در تصمیمگیریها بهعنوان فرایندی فعال در مسیر توسعۀ روستایی از اهمیتی قابل توجه برخوردار است. پژوهش حاضر نیز با هدف تحلیل عوامل موثر بر تصمیمگیری زنان از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی میباشد. جامعه آماری آن را پذیرندگان کارآفرینی و نوآوری (پرورش و فروش نهال و گل و متعلقات مربوطه)، ساکن در 4 روستا از دهستان سولقان (کشارعلیا، کشارسفلی، سولقان، کن)، که تعداد آنها بالغ بر 82 خانوار یا بهعبارتی 82 مرد پذیرنده و زنان آنها (در کل 164 نفر) میباشد، تشکیل میدهد. دادهها به دو صورت میدانی و کتابخانهای با ابزارهایی چون: پرسشنامه، مصاحبه، کتب و مقالات گوناگون، جمعآوری شدهاند و جهت تعیین پایایی و روایی ابزار مورد استفاده از روش آلفای کرونباخ (799/0) (با مطالعه 20 نمونه) و روش اعتبار محتوا و قضاوت داوران و متخصصین استفاده شد. دادههای بهدست آمده با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمون تحلیل عاملی، کلموگروف- اسمیرنوف و رگرسیون، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتهاند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که؛ از نظر مردان عوامل اجتماعی- خانوادگی و شخصیتی در وهله اول بیشترین تاثیر را بر فرایند تصمیمگیری زنان و همچنین سرعت انتخاب آنان دارند و در درجه بعدی عوامل اقتصادی نقش تعیین کنندهای در این فرایند و پذیرش نوآوری توسط آنان دارا میباشد. و از نظر زنان بهترتیب عوامل اقتصادی، اجتماعی- خانوادگی و شخصیتی، بر فرایند تصمیمگیری آنها نسبت به پذیرش کارآفرینی، موثرند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
مصطفی طالشی؛ کیومرث خداپناه
دوره 15، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 0-0
چکیده
گردشگری روستایی بواسطه پیوندها و تعاملاتی که با محیط زیست و جاذبه های طبیعی و جوامع محلی بر قرار می کند، پیامدهای قابل توجهی در ابعاد مثبت و منفی از خود در محیط های انسانی و طبیعی بر جای می گذارد. لذا جهت رفع ناپایداری ها می بایست اصول و الزامات رویکرد توسعه پایدارگردشگری در سیاست ها و برنامه های اجرایی به کار گرفته شود تـا از این طریق ...
بیشتر
گردشگری روستایی بواسطه پیوندها و تعاملاتی که با محیط زیست و جاذبه های طبیعی و جوامع محلی بر قرار می کند، پیامدهای قابل توجهی در ابعاد مثبت و منفی از خود در محیط های انسانی و طبیعی بر جای می گذارد. لذا جهت رفع ناپایداری ها می بایست اصول و الزامات رویکرد توسعه پایدارگردشگری در سیاست ها و برنامه های اجرایی به کار گرفته شود تـا از این طریق توسعه گردشگری در نواحی روستایی و بـه خصـوص روسـتاهای هدف گردشگری پایدار گردد. پژوهش حاضر با هدف سنجش سطح پایداری توسعة گردشگری در روستاهای هدف گردشگری ناحیه اردبیل انجام شد برای این منظور با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از ادبیات تحقیق به عملیاتی نمودن مفاهیم و متغیرهای مطرح در سؤالات پرداخته شده و روایی آن به روش نظرسنجی از نخبگان مورد ارزیابی قرار گرفته و پایایی آن نیز به روش آلفای کورنباخ 80 درصد محاسبه گردیده است. سپس برای ارزیابی توسعه پایدار گردشگری، از تکنیک فرآیند شبکه ای استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را 11 روستای هدف گردشگری ناحیه اردبیل تشکیل می دهد، نتایج به دست آمده نشان می دهند که توسعة گردشگری در روستاهای مورد مطالعه درمجموع در سطح متوسط پایداری قرار دارند و در بین ابعاد بررسی شده بعد اقتصادی گردشگری از پایداری بیشتری نسبت به ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و زیربنایی برخوردار می باشد، در بین روستاهای مطالعه شده از لحاظ پایداری توسعة گردشگری تفاوت معناداری وجود دارد و روستای آلادیزگه از بیشترین امتیاز پایداری و روستای سردابه از پایین ترین امتیاز پایداری برخوردار می باشند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
اصغر نوروزی؛ مینا محمدیزاده
دوره 15، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 227-243
چکیده
جامعة عشایری، سومین جامعه انسانی کشور(شهری، روستایی، عشایری) است که در سدة اخیر شدیداً تحت تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرارگرفته‌اند. گروهی اسکان و گروهی تداوم کوچ‌نشینی را انتخاب کرده‌اند. بررسی تفاوت در شرایط زیست هر دو گروه در راستای تقویت اندیشة اسکان و یا کوچ بسیار اهمیت دارد. یکی از ابعاد مهم در این زمینه کیفیت زندگی ...
بیشتر
جامعة عشایری، سومین جامعه انسانی کشور(شهری، روستایی، عشایری) است که در سدة اخیر شدیداً تحت تأثیر تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرارگرفته‌اند. گروهی اسکان و گروهی تداوم کوچ‌نشینی را انتخاب کرده‌اند. بررسی تفاوت در شرایط زیست هر دو گروه در راستای تقویت اندیشة اسکان و یا کوچ بسیار اهمیت دارد. یکی از ابعاد مهم در این زمینه کیفیت زندگی است که امروزه بهعنوان یکی از موضوعات مهم، موردتوجه برنامه‌ریزان و دولت‌ها قرار دارد. بااین‌وجود در خصوص جامعة عشایری کمتر به آن پرداخته‌شده و تحقیقات علمیِ انجام‌شده در این زمینه، محدودتر است. در تحقیق حاضر به ارزیابی مقایسه‌ای سطح کیفیت زندگی عشایر اسکان‌یافته و اسکان نیافته شهرستان کوهرنگ پرداخته‌شد. پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش توصیفی-تحلیلی است. برای جمعآوری اطلاعات از روشهای کتابخانهای و میدانی استفاده و نمونة آماری270 نفری شامل 153 خانوار اسکان‌یافته و117 خانوار اسکان نیافته بر اساس فرمول کوکران تعیین و با روش طبقه‌ای-تصادفی انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار گردآوری، پرسشنامة محقق‌ساخته بوده و برای تجزیهوتحلیل از آزمونهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. نتایج نشان داد بین ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی با توجه به میانگین‌ها و سطوح معنی‌داری، در بین دو جامعة اسکان‌یافته و اسکان نیافته تفاوت معنی‌داری وجود دارد. هرچند بین ابعاد اقتصادی در بین دو جامعه ازنظر میانگین آنها اختلاف زیادی وجود نداشت؛ اما با توجه سطح معنی‌داری(کمتراز05/0)، ازنظر آماری معنی‌دار است. بااین‌وجود عشایر اسکان‌یافته در تمامی ابعاد کیفیت زندگی، وضعیت بهتری نسبت به عشایر اسکان نیافته دارند. همچنین بیشترین اختلاف بین دو جامعه در بعد محیطی مشاهده‌شده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
وکیل حیدری ساربان
دوره 15، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 123-139
چکیده
هدف این مقاله مطالعه و تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی در بهبود تاب‌آوری روستاییان پیرامون مدیریت سانحه زلزله در مناطق روستایی شهرستان ورزقان میباشد. این تحقیق از لحاظ هدف توسعهای، و از لحاظ ماهیت، پیمایشی و نیز از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه روستاهای آسیب دیده دهستان ازومدل شمالی و خانوارهای ساکن در این روستاها ...
بیشتر
هدف این مقاله مطالعه و تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی در بهبود تاب‌آوری روستاییان پیرامون مدیریت سانحه زلزله در مناطق روستایی شهرستان ورزقان میباشد. این تحقیق از لحاظ هدف توسعهای، و از لحاظ ماهیت، پیمایشی و نیز از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه روستاهای آسیب دیده دهستان ازومدل شمالی و خانوارهای ساکن در این روستاها به تعداد 398 خانوار است که از این میان تعداد 196 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این تحقیق روش گردآوری دادهها برای پاسخ‌گویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (دادههای ثانویه) و پیمایشی (دادههای اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسشنامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخش‌های مختلف پرسشنامه تحقیق72 /0 الی 88/0 بدست آمد. در نهایت، نتایج، یافتههای استنباطی تحقیق نشان داد که به جز دو متغیر میزان انسجام اجتماعی و رضایتمندی بین تمامی متغیرهای تحقیق با بهبود تاب‌آوری روستاییان در مناطق روستایی شهرستان ورزقان رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد و در خاتمه، با توجه به تحلیل نتایج پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
علی اکبر نجفی کانی؛ بهمن صحنه؛ صالح آرخی؛ آمنه مسگری
دوره 15، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 37-54
چکیده
در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آب و خاک، کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی اهداف توسعه نواحی روستایی باشد. از آنجایی که صنایع روستایی رابط بین بخش کشاورزی و صنعت است و در بسیاری از شهرها رشد شهرنشینی همراه با رشد صنعتی میباشد، ضروری است صنایع تبدیلی و تکمیلی در جوامع روستایی بویژه در قالب شهرکهای صنعتی گسترش یابد. هدف کلی ...
بیشتر
در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آب و خاک، کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی اهداف توسعه نواحی روستایی باشد. از آنجایی که صنایع روستایی رابط بین بخش کشاورزی و صنعت است و در بسیاری از شهرها رشد شهرنشینی همراه با رشد صنعتی میباشد، ضروری است صنایع تبدیلی و تکمیلی در جوامع روستایی بویژه در قالب شهرکهای صنعتی گسترش یابد. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در دهستانهای بخش مرکزی و نوکنده شهرستان بندرگز میباشد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانهای و میدانی / پیمایشی استفاده گردید. جامعه آماری در این پژوهش 1681 نفر از افراد شاغل و غیرشاغل در صنعت میباشند که 200 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده و در قالب پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام گرفته است. برای بررسی شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی در تحقیق حاضر از آزمونهای تحلیل همبستگی کایاسکوئر و مقایسه میانگین فریدمن، مان وایتنی و تی مستقل استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمونهای مقایسه میانگین تی برای بررسی گویههای کمی و مان وایتنی برای مقایسه گویههای کیفی نشان میدهد که اگرچه در بعضی از زمینههای بررسی شده اعم از مولفههای اقتصادی و اجتماعی تفاوت معناداری بین شاغلان بخش صنایع و غیر شاغلین وجود دارد، اما در مقابل در برخی از گویهها تفاوتی بین آنان مشاهده نمیگردد و در زمینه زیست محیطی نیز دارای آثار سویی بوده است. براین اساس می توان اذعان داشت که متاسفانه صنایع تبدیلی و تکمیلی در حد قابل قبولی بر کیفیت زندگی روستاییان تاثیرگذار نبوده و علت آنرا باید در عدم بهره‌وری، فقدان خرید تضمینی محصولات تولیدی و کمبودهای ناشی از ناکارآمدی طرف عرضه و تقاضا و همچنین کمبود امکانات صنعتی جستجو نمود.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
کریم حسین زاده دلیر؛ صفر حاجی آقازاده؛ فاطمه نصیری
دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 949-965
چکیده
هدف از تحقیق حاضر تحلیل اثرات پراکنده‌رویی شهری در توسعه پایدار روستاهای ادغام شده از دیدگاه جامعه محلی میباشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، روش توصیفی - تحلیلی و جهت جمعآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق 16روستای ادغام شده در بافت کالبدی شهر ارومیه در فاصله سالهای 1335 ...
بیشتر
هدف از تحقیق حاضر تحلیل اثرات پراکنده‌رویی شهری در توسعه پایدار روستاهای ادغام شده از دیدگاه جامعه محلی میباشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، روش توصیفی - تحلیلی و جهت جمعآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق 16روستای ادغام شده در بافت کالبدی شهر ارومیه در فاصله سالهای 1335 تا 1395 بوده است. که طبق آمار مرکز آمار ایران در سال 1390 مجموعاً دارای27940 نفر جمعیت و 6804 خانوار میباشند که براساس فرمول کوکران تعداد 151 خانوار به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 789/0 محاسبه گردید و جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار و واریانس) و استنباطی (معادلات ساختاری، فریدمن و رگرسیون) استفاده گردیده است. یافتههای نشان داد، مدل ارائه‌شده برای تحقیق در معادلات ساختاری، در سطح مطلوب با دادههای تجربی سازگاری داشته و شاخص‌ها از نیکویی برازش برخوردار هستند. همچنین یکی از مهمترین تاثیرات خزش شهری در ارومیه افزایش قیمت اراضی در حاشیه شهر بوده، چنانچه در طی سالهای اخیر زمین متری به 000/100/2 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین پراکنده‌رویی شهر ارومیه بیشترین تاثیر مثبت را در بعد کالبدی با مقدار بتای 926/0 داشته است. چنانچه در این زمینه موجب گسترش خدمات شهری و توسعه زیرساخت‌های آب، برق، تلفن، گاز، شبکه فاضلاب و اینترنت، بهبود وضعیت راه‌های ارتباطی و دسترسی به حمل و نقل عمومی، خدمات آموزشی، فرهنگی، ورزشی و درمانی شده و تاثیرات آن در بعد زیستمحیطی غالباً بصورت منفی ارزیابی شده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
علی اکبر عنابستانی؛ کبریا مرادی
دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 817-831
چکیده
گردشگری امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. صنعت گردشگری به دلیل ماهیت چتر گونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخش‌های متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیر مجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. یکی از مهم ترین شروط برنامه‌ریزی ...
بیشتر
گردشگری امروزه از جمله اولین فعالیت‌ها جهت اشتغال‌زایی و درآمدزایی در جهان محسوب میشود در سالهای اخیر با رشدی شتابان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. صنعت گردشگری به دلیل ماهیت چتر گونه خود دارای انواع گوناگونی است و به بخش‌های متفاوتی تقسیم میشود که یکی از زیر مجموعه‌های آن گردشگری کشاورزی است. یکی از مهم ترین شروط برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه آن است. شهرستان محلات به دلیل برخورداری از جاذبه‌های زیبا و کم‌نظیر کشاورزی، به‌ویژه مزارع و باغات پرورش گل و گیاه قابلیت‌های فراوانی در زمینه گردشگری کشاورزی دارد. بنابراین برنامه ریزی و توسعه گردشگری گل و گیاه در شهرستان محلات نیازمند توجه به ابعاد مختلف تأثیرگذار بر توسعه این نوع گردشگری است که یکی از وجوه آن مسأله عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری کشاورزی است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر تعیین وزن هر یک از شاخصهای مؤثر بر توسعه‌ی گردشگری‌کشاورزی شهرستان محلات است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی – تحلیلی است و از نظر هدف یک پژوهش کاربردی است. جامعه آماری پژوهش را مسئولین و صاحب‌نظران شهرستان محلات در حوزه گردشگری تشکیل می‌دهند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل فرهنگی- اجتماعی با ضریب (768/0) تأثیر گذارترین عامل برتوسعه گردشگری کشاورزی میباشد از این منظر قطب گردشگری با ضریب تأثیر (768/0)، فرهنگ سازی ضریب تأثیر (768/0) و تبلیغات ضریب تأثیر (768/0) بیشترین نقش را در توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان محلات دارا میباشند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
حسین فراهانی؛ مهری جهانسوزی
دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 833-845
چکیده
امروزه کارآفرینی کشاورزی از مهمترین راه‌کارهای توسعه‌ی روستایی محسوب میشود. اگر چه کارآفرینی تنها راه‌کار اشتغال زایی و افزایش درآمدهای مردم روستایی نیست، اما قطعاً بهترین و بهره ورترین نوع آن است. به همین منظور این پژوهش با هدف تحلیل عوامل موثر بر کارآفرینی در بخش کشاورزی نواحی روستایی انجام شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف ...
بیشتر
امروزه کارآفرینی کشاورزی از مهمترین راه‌کارهای توسعه‌ی روستایی محسوب میشود. اگر چه کارآفرینی تنها راه‌کار اشتغال زایی و افزایش درآمدهای مردم روستایی نیست، اما قطعاً بهترین و بهره ورترین نوع آن است. به همین منظور این پژوهش با هدف تحلیل عوامل موثر بر کارآفرینی در بخش کشاورزی نواحی روستایی انجام شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و براساس ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی میباشد. اطلاعات و دادههای مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانهای و میدانی گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل عاملی به شیوه اکتشافی استفاده گردید. دهستان مورد مطالعه مشتمل بر 15روستا میباشد که به علت کم بودن تعداد روستاها، تمامی روستاها مورد مطالعه قرار گرفتهاند. جامعه آماری پژوهش حاضر برابر با 987 بهره بردار کشاورزی بوده است که تعداد 276 بهره بردار، با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. پایایی گویهها با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 712/0 محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از آزمون تحلیل عاملی نشان میدهد که از بین عامل‌های هفت گانه شناخته شده، اثر گذارترین عامل از لحاظ کارآفرینی کشاورزی در محدوده‌ی مورد مطالعه مربوط به عامل اقتصادی با مقدار ویژه 731/5 میباشد که به تنهایی 831/12 درصد از کل واریانس را تبیین نموده است. کمترین اثر گذاری مربوط به عامل دسترسی به زیرساخت‌های فیزکی با مقدار ویژه 445/1 است که 412/5 درصد از واریانس کل را تبیین میکند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
لطف اله ملکی؛ بهرام ایمانی؛ قاسم فتحی؛ دلاور معصومی
دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 1021-1033
چکیده
پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهرهگیری از فعالیتهای غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. معیشت و اشتغال پایدار و فعالیت انسانی در گرو امنیت در تمامی ابعاد هر جامعه ای هست، مخاطرات طبیعی و انسانی ، همواره زندگی، زیربناها و تأسیسات شهری و روستایی را تهدید میکند.علی الخصوص ...
بیشتر
پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهرهگیری از فعالیتهای غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. معیشت و اشتغال پایدار و فعالیت انسانی در گرو امنیت در تمامی ابعاد هر جامعه ای هست، مخاطرات طبیعی و انسانی ، همواره زندگی، زیربناها و تأسیسات شهری و روستایی را تهدید میکند.علی الخصوص روستاهای مرزی کشور، احتمال آسیب‌های جدی و در وسعت زیاد در زمان‌های بحرانی مانند جنگ زیاد است. از این رو، حفاظت روستایی برای کاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از خطرات جنگ به روشهای پدافند غیرعامل، امری حیاتی و ضروری است. با بررسی ادبیات موضوع و بر مبنای مدل مخاطرات طبیعی – موقعیت جغرافیایی – مخاطرات انسانی و مدل عوامل جمعیتی – موقعیت جغرافیایی – مخاطرات طبیعی، 16 زیر معیار در قالب 4 عامل اصلی شناسایی شد. این عوامل و زیرمعیارها با نظر سنجی از 60 نفر از خبرگان، اساتید دانشگاهی و کارشناسان و با کمک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی رتبه بندی گردید. طی بررسی ادبیات موجود معلوم گردید که با توجه به جدید بودن موضوع، هیچ مطالعة داخلی یا خارجی این تعداد معیار را شناسایی نکرده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که از نظر خبرگان، هنگام تصمیم گیری در خصوص عوامل موثر مکان حساس در برنامه ریزی پدافندغیرعامل روستاهای مرزی استان اردبیل بایستی عوامل مخاطرات طبیعی، انسانی، عوامل جمعیتی و مخاطرات انسانی به ترتیب مد نظر قرار گیرند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
جمشید عینالی؛ مهدی چراغی؛ فریبا عباسی
دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1398، ، صفحه 1149-1165
چکیده
گردشگری خانههای دوم بیانگر یک روند دو سویه اقتصادی و اجتماعی بین نواحی روستایی و شهری است که میتواند دربرگیرند اثرات مثبت و منفی اقتصادی در سکونتگاه‌های روستایی باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری خانههای دوم بر اقتصاد روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان ایجرود است. تحقیق حاضر کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر گردآوری ...
بیشتر
گردشگری خانههای دوم بیانگر یک روند دو سویه اقتصادی و اجتماعی بین نواحی روستایی و شهری است که میتواند دربرگیرند اثرات مثبت و منفی اقتصادی در سکونتگاه‌های روستایی باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری خانههای دوم بر اقتصاد روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان ایجرود است. تحقیق حاضر کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر گردآوری دادهها از طریق پرسشنامه است. جامعه‌ی آماری تحقیق 11 روستای دارای گردشگری خانههای دوم در شهرستان ایجرود میباشد که براساس سرشماری (1390) دارای 1846 خانوار میباشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 282 مورد به عنوان نمونه انتخاب گردید. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان بررسی شده و پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به میزان 77% محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل کمی دادهها از آزمونهای آماری نظیر t تک نمونهای و دو گروهی، تحلیل واریانس یکطرفه و تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که توسعه گردشگری خانه های دوم در روستاهای نمونه تاثیر مثبتی بر روی شاخص های اقتصادی ایجاد کرده است. همچنین نتیجه واریانس بین دو گروه نیز در شاخص افزایش قیمت زمین و مسکن و ایجاد اشتغال معنادار می باشد. علاوه بر این، بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی، که در 6 عامل دسته‌بندی شدند، عامل نخست با توجه به متغیرهای تشکیل‌دهنده عامل سرمایه‌گذاری نام گرفت و با تبیین (237/19) درصد واریانس به عنوان مهمترین عامل معرفی شد. این عامل همراه با عوامل تنوع فعالیتهای اقتصادی، تغییرات کاربری اراضی، جمعیت‌پذیری، بهبود خدمات گردشگری و انتقال تکنولوژی در مجموع 67 درصد از واریانس را تبیین کردند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
مجید یاسوری؛ سیده فاطمه امامی
دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 567-583
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مشارکت روستایی و وضعیت فقر سیاسی در سطح دهستان سراوان واقع در شهرستان رشت در استان گیلان میباشد. متغیرهای پیشبین تحقیق را مشارکت(در ابعاد متفاوت اجتماعی، سیاسی و خدماتی کالبدی)، شیوه نگرش به مشارکت و شیوه عمل به مشارکت و متغیر ملاک را فقر سیاسی تشکیل میدهد. نوع تحقیق به صورت کاربردی- توسعهای ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مشارکت روستایی و وضعیت فقر سیاسی در سطح دهستان سراوان واقع در شهرستان رشت در استان گیلان میباشد. متغیرهای پیشبین تحقیق را مشارکت(در ابعاد متفاوت اجتماعی، سیاسی و خدماتی کالبدی)، شیوه نگرش به مشارکت و شیوه عمل به مشارکت و متغیر ملاک را فقر سیاسی تشکیل میدهد. نوع تحقیق به صورت کاربردی- توسعهای است و روش مطالعه اسنادی، تحلیلی و پیمایشی است. جهت تکمیل اطلاعات موجود از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. در روش تحلیلی با توجه به فرضیه ارائه شده به معرفی هر یک از مؤلفه های مورد نظر اقدام شده است. بر این اساس هر مؤلفه با چند معرف به شناسایی میزان مشارکت افراد و نقش آن در توسعه روستایی میپردازد سپس به بررسی مولفهی فقر در ابعاد سیاسی با استفاده از مدل رگرسیون چندگانه در نرمافزار spssصورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق کل خانوار روستایی دهستان سراوان است، با استفاده از جدول مورگان تعداد370 نمونه انتخاب گردید. نتایج تحقیق حاکی از این موضوع است که بین فقر سیاسی و میزان مشارکت رابطه وجود دارد. بدین معنی که به ازای افزایش هر واحد در مشارکت به میزان 728/0 واحد نیز در ابعاد سیاسی فقر کاهش پیدا میکند. به عبارتی با افزایش هر یک از شاخصهای مشارکت، شیوه عمل به مشارکت و نحوه نگرش نسبت به مشارکت در بعد سیاسی فقر کاهش پیدا میکند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
الیاس چهرازی؛ علی منظم اسماعیل پور؛ مهدی قانعی زارع
دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 717-733
چکیده
مفهوم توسعه پایدار را میتوان حالتی از تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه دانست که هدف آن برآورده کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. از این روی دستیابی به توسعه پایدار، به منظور بهره‌برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه و ...
بیشتر
مفهوم توسعه پایدار را میتوان حالتی از تعادل و توازن میان ابعاد مختلف توسعه دانست که هدف آن برآورده کردن احتیاجات و بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. از این روی دستیابی به توسعه پایدار، به منظور بهره‌برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه و به ویژه توسعه روستایی تلقی میشود. جامعة روستایی ما تحت تأثیر روندها و سیاست‌های دهه‌های اخیر دچار تحولات گسترده‌ای شده است، اما شواهد به گونه‌ای است که نشان از حرکت روستاها به سمت ناپایداری و به ویژه ناپایداری اجتماعی دارد. بر این اساس با بررسی نظری نوشتارهای توسعة پایدار و پایداری اجتماعی، اقدام به طراحی پرسشنامه ای جهت سنجش شاخصهای ذهنی پایداری اجتماعی نواحی روستایی گردید که شاخصهای آن با استفاده از روش دلفی فازی ارزش‌گذاری شده که با بکارگیری تکنیک تاپسیس فازی در سطح روستاهای بالای 1000 نفر ساکن و 384 نفر نمونه در دهستان پایین ولایت شهرستان کاشمر تحلیل شد، لذا روش شناسی تحقیق توصیفی و تحلیلی میباشد. در واقع در این مطالعه به دنبال یافتن بهترین روش برای تحلیل دادههای ذهنی میباشد که یکی از سوالات اساسی پژوهش نیز میباشد. نتایج نشان میدهد که وضعیت مجموع شاخصهای ذهنی پایداری اجتماعی روستاهای کسرینه و زنده‌جان در خوشة پایدار واقع شدهاند و روستای عشرت‌آباد، خوشة مربوط به پایین ترین سطح پایداری اجتماعی را شکل می‌دهند.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
علیرضا دربان آستانه؛ سیروس حجت شمامی؛ بهمن طهماسی
دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 757-771
چکیده
پایداری اقتصادی بدنبال ایجاد رشد عادلانه و متوازن جوامع انسانی، تضمین بهره مندی تک تک انسان ها در طول زمان بدون وارد آوردن خدشه به منابع زیستی، طبیعی و فرهنگی است. پژوهش حاضر با هدف سنجش پایداری شاخص های اقتصادی نواحی روستایی شهرستان رودبار انجام شده است. این تحقیق از نوع کاربردی و به لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است، جامعة آماری ...
بیشتر
پایداری اقتصادی بدنبال ایجاد رشد عادلانه و متوازن جوامع انسانی، تضمین بهره مندی تک تک انسان ها در طول زمان بدون وارد آوردن خدشه به منابع زیستی، طبیعی و فرهنگی است. پژوهش حاضر با هدف سنجش پایداری شاخص های اقتصادی نواحی روستایی شهرستان رودبار انجام شده است. این تحقیق از نوع کاربردی و به لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است، جامعة آماری را کلیة خانوارهای ساکن در نواحی روسـتایی شهرسـتان رودبار تشکیل می دهند که طبق سرشماری سال 1390دارای 37910 نفر جمعیت و 11929خانوار روستایی است. از آنجایی که تعداد خانوارها در روستاهای شهرستان رودبار از تجانس و همگونی لازم برخوردار نبودند از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده استفاده شد، که در 4 دسته طبقه بندی شدند و در نهایت حجم نمونه با اسـتفاده از فرمـول کوکران 327سرپرست خانوار تعیین شدند. جهت تجزیه و تحلیل شاخص های مورد استفاده از مدل موریس و جهت سنجش پایداری اقتصادی روستاهای نمونه از مدل ویکور و همچنین از نرم افزار های SPSS و Excelاستفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در بین 30 شاخص مورد استفاده هیچ کدام در وضعیت پایدار نبوده، 6 شاخص دارای وضعیت نسبتا پایدار و 24 شاخص دیگر در وضعیت ناپایدار قرار داشته اند. همچنین نتایج حاصل از سنجش پایداری اقتصادی در میان 20 روستای نمونه نشان می دهد روستای چیچال با ضریب 0/18در بالاترین سطح پایداری و روستای جوبن با ضریب 0/88 ناپایدارترین روستا با توجه به شاخص های اقتصادی مورد استفاده بوده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
ایوب بدراق نژاد؛ رضا سارلی؛ محبوب بابایی؛ مرتضی بصیری
دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 735-756
چکیده
واکاوی سکونتگاه های روستایی در بخش های اقتصادی، اجتماعی و محیطی بدون در نظر گرفتن رویکردهای زیستی ،فضایی وخطر پذیری ممکن نبوده چرا که سکونتگاه های روستایی با شدت و ضعف متفاوت با چالش هایی نظیر غفلت از مدیریت کالبدی و فضایی رو به رو هستند عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب،گسل، منابع آب، خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی، هر کدام بسترهای ...
بیشتر
واکاوی سکونتگاه های روستایی در بخش های اقتصادی، اجتماعی و محیطی بدون در نظر گرفتن رویکردهای زیستی ،فضایی وخطر پذیری ممکن نبوده چرا که سکونتگاه های روستایی با شدت و ضعف متفاوت با چالش هایی نظیر غفلت از مدیریت کالبدی و فضایی رو به رو هستند عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب،گسل، منابع آب، خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی، هر کدام بسترهای طبیعی هستند، که تاثیر گذاری آنها در بررسی و شناسایی نواحی مستعد و غیر مستعد در ارزیابی خطر سکونتگاه های روستایی نقش موثر دارند پژوهش حاضراز نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای و روش بررسی آن کتابخانه ای و پیمایشی می باشد هدف از این پژوهش ارزیابی توان محیطی،اکولوژیکی منطقه ی آق سو شهر ستان کلاله جهت ارزیابی خطر می باشد جهت سنجش تأثیرگذاری عوامل خطر پذیری بر روی پراکنش فضایی سکونتگاه های روستایی از آزمون رگرسیون چند متغیره استفاده گردید در ادامه پس از شناسایی معیارها اقدام به تهیه پایگاه داده های مکانی در سامانه اطلاعات جغرافیایی( Arc GIS) شد. در ادامه پس از استاندارد سازی این معیارها به روش( منطق فازی و ahp) در محیط نرم افزار با استفاده از ابزار های شناسایی به هر یک از معیارها وزن خاصی اختصاص داده شد. سپس با تلفیق و رویهم گذاری این معیارها، بر اساس (مدل ahpو منطق فازی)، نقشه نهایی که بیانگر مناطق مناسب و غیر مناسب است، حاصل شد منطقه مورد مطالعه در نقشه تولید شده به طبقه بسیار مناسب، مناسب و نامناسب به منظور برنامه ریزی جهت انواع فعالیت های سکونتگاهی تقسیم شد
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
مصطفی طالشی؛ سید یاسر حکیم دوست
دوره 14، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 473-489
چکیده
ییکی از ویژگیهای نظام سکونتگاهی در کشورهای درحال توسعه ، تمرکز شدید و عدم تعادل فضایی است، که این ویژگی در برخی از مواقع معلول نتایج سیاست های رشد قطبی به شمار می آید. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی و تحلیلی است.در این پژوهش بمنظور سطح بندی روستاهای منطقه از تحلیل عاملی بواسط بهره گیری از 38 شاخص استفاده ...
بیشتر
ییکی از ویژگیهای نظام سکونتگاهی در کشورهای درحال توسعه ، تمرکز شدید و عدم تعادل فضایی است، که این ویژگی در برخی از مواقع معلول نتایج سیاست های رشد قطبی به شمار می آید. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر آن توصیفی و تحلیلی است.در این پژوهش بمنظور سطح بندی روستاهای منطقه از تحلیل عاملی بواسط بهره گیری از 38 شاخص استفاده گردید. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران در خصوص توزیع فضایی توسعه، مثبت و برابر 237/0است و با توجه به اینکه مقدار Z- Score برابر با 38/16 محاسبه شده در سطح اطمینان 1 درصد بزرگتر از مقدار مورد انتظار(EI=2.58) می باشد ، درنتیجه خوشه ای بودن توزیع فضایی توسعه مناطق روستایی مورد تأیید قرار گرفت.همچنین مقدار آماره‌ی عمومی G برابر 25/0 و امتیاز Z برابر 96/3 می باشد که در سطح 01/0 معنی دار است و بیانگر این است که با روش تلفیقی تحلیل عاملی و تحلیل فضایی ، سطح بندی توسعه نواحی روستایی از نوع خوشه ای در شهرستان رامسر با واقعیت عینی بیشتری در انطباق شرایط اجتماعی اقتصادی همراه است. از سوی دیگر نتایج نشان می دهد معیار توسعه روستایی در 63 سکونتگاه روستایی در شهرستان رامسر به طور مستقیم وابسته به اشتغال زنان روستایی است که این تحلیل با آزمون موران دو متغیره به اثبات رسیده است و نتایج دال بر تأثیر مستقیم نقش زنان روستایی در توسعه روستایی در 33درصد مناطق روستایی در شهرستان رامسر قابل توجه است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
شهرام امیرانتخابی؛ رضا ویسی؛ مژگان سبب کار؛ سعید محمودی نیا
دوره 14، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 491-507
چکیده
اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری بر اساس اصول علمی و تکنیک‌های تصمیم گیری چند معیاره، جهت تعیین استعداد مناطق برای برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های عمرانی، از جمله رویکردهای ضروری در فرایند نیل به توسعه پایدار و متوازن روستایی و جلوگیری از حدر رفت وقت و سرمایه است. این پژوهش با رویکرد توصیفی – تحلیلی ...
بیشتر
اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری بر اساس اصول علمی و تکنیک‌های تصمیم گیری چند معیاره، جهت تعیین استعداد مناطق برای برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های عمرانی، از جمله رویکردهای ضروری در فرایند نیل به توسعه پایدار و متوازن روستایی و جلوگیری از حدر رفت وقت و سرمایه است. این پژوهش با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با بهرهگیری از 29 معیار شامل 11 معیار در رابطه با جاذبه‌های طبیعی و انسانی، 5 معیار در زمینه شعاع جذب گردشگر، 9 معیار مربوط به دسترسی و 4 معیار در رابطه با مساحت اراضی قابل برنامه‌ریزی و مصوب اقدام به اولویت بندی حوزه های روستایی نمونه گردشگری غرب استان گیلان جهت سرمایه‌گذاری و توسعه گردشگری نموده است. یافتههای حاصل از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP ) نشان داد که منطقه نمونه گردشگری لیسار در رتبه اول جهت برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری قرار گرفت که این امر به دلیل وجود جاذبه‌های مانند ساحل زیبا، بهرهمندی از آثار تاریخی، وجود جاذبه های مصنوعی و فرهنگی و اجتماعی و برخورداری از مسیر گردشگی و چشم انداز زیبا است. تالاب استیل با برخورداری از جاذبه‌های زیبای طبیعی و انسانی مانند، تالاب، دریاچه، جنگل قابل نفوذ، آثارتاریخی، جاذبه فرهنگی و اجتماعی در رتبه دوم جهت برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری قرار گرفته است و روستای نمونه گردشگری گیسوم از توابع شهرستان تالش با وجود ساحل ماسه‌ای، مسیر دسترسی جنگلی و جاذبه‌های مصنوعی و طبیعی در رتبه سوم جهت برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری قرار گرفته است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
وکیل حیدری ساربان؛ قاسم جاوید
دوره 14، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 411-426
چکیده
ظرفیت‌سازی اجتماعی به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت و مدیریت توسعه پایدار روستایی محسوب میشود؛ و به خوداتکایی مردمی، دسترسی به حقوق در بعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، خودکفایی در تامین مواد غذایی استراتژیک، دسترسی به درآمدها، داریی‌ها و تسهیلات اعتباری، دسترسی به دانش و فن‌آوری و وجود یک فضای مشارکتی در تمامی جنبه‌های تلاش ...
بیشتر
ظرفیت‌سازی اجتماعی به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت و مدیریت توسعه پایدار روستایی محسوب میشود؛ و به خوداتکایی مردمی، دسترسی به حقوق در بعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، خودکفایی در تامین مواد غذایی استراتژیک، دسترسی به درآمدها، داریی‌ها و تسهیلات اعتباری، دسترسی به دانش و فن‌آوری و وجود یک فضای مشارکتی در تمامی جنبه‌های تلاش انسانی منتهی میشود. هدف اصلی این پژوهش تحلیل اثرات ظرفیت‌سازی اجتماعی بر بهبود مدیریت توسعه روستایی شهرستان گرمی است. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش، شامل کل روستاییان بالای 15 سال ساکن در مناطق روستایی شهرستان گرمی میباشد (37653=N)، که از این میان تعداد 400 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با دادههای کسب شده و استفاده از فرمول ویژه کرونباخ آلفا در نرم افزار SPSS، پایایی بخش‌های مختلف پرسشنامه تحقیق73/0 الی 82/0 بدست آمد. در نهایت، یافتههای استنباطی پژوهش نشان داد که بین متغیرهای آموزشی و ترویجی، اعتماد به نفس، کیفیت زندگی، انسجام اجتماعی، خدمات اجتماعی، مهارت‌های فنی و مدیریتی، تقویت تعاملات اجتماعی و تقویت تشکلات مردمی با بهبود مدیریت توسعه روستایی رابطه معنی‌داری و جود دارد و این نتیجه حاصل شد که ظرفیت سازی اجتماعی به بهبود شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، نهادی و محیطی مناطق روستایی منتهی میشود.
مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
ناصر علیقلی‌زاده فیروزجایی؛ مصطفی قدمی؛ محمود غریبی جویباری
دوره 14، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 395-410
چکیده
هدف این تحقیق بررسی و تحلیل نقش گردشگری در بروز تغییرات کاربری زمین در نواحی روستایی و شهری شهرستان کلاردشت میباشد. روش انجام این تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. دادههای این تحقیق از طریق مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر ماهوارهای گردآوری شده است و برای تولید نقشه پوشش اراضی و آشکارسازی تغییرات، از ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی و تحلیل نقش گردشگری در بروز تغییرات کاربری زمین در نواحی روستایی و شهری شهرستان کلاردشت میباشد. روش انجام این تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. دادههای این تحقیق از طریق مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر ماهوارهای گردآوری شده است و برای تولید نقشه پوشش اراضی و آشکارسازی تغییرات، از تصاویر ماهوارهای لندست مربوط به سالهای 1366، 1388، 1390و 1394 استفاده شد. فرآیند پردازش تصاویر از جمله تولید لایههای رستری از طریق نـرم‌افزار Erdas 2014 صورت گرفت سپس از طریق نرمافزار، ArcGis 10.4 ، نقشههای موضوعی تولید شد. نتایج حاصل ار مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که بخش زیادی از اراضی زراعی، باغات و جنگلی ناحیه مورد مطالعه در طی سالهای1366 تا 1394تغییر کاربری یافته و تبدیل به کاربری ساخته شده نظیر کاربری خانههای دوم، کاربری خدماتی و مانند آن گردیده است که از عوامل اصلی محرک و فشار در بروز تغییرات کاربری اراضی، توسعه گردشگری کنترل نشده بوده است به طوری که توسعه گردشگری با طرح تقاضا در زمینة خرید زمین و ساخت خانه دوم به همراه بورس بازی گسترده املاک و رشد تسهیلات و خدمات مرتبط با بخش گردشگری، در غیاب مدیریت کارآمد و ضعفهای جدی در اجرای قوانین و مقررات در ایجاد این تغییرات نقش اساسی داشته است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
یاسر رمضان نژاد؛ عبدالرضا رکن الدین افتخاری
دوره 14، شماره 1 ، بهار 1398، ، صفحه 19-34
چکیده
کرانه‌های ساحلی گیلان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و همچنین داشتن سواحل ماسه‌ای و مناظر زیبا میتواند یکی از بزرگترین کانون‌های گردشگری ساحلی باشد. با وجود اینکه بیش از یک دهه از ایجاد مقاصد گردشگری ساحلی در استان گیلان می‌گذرد ولی این مقاصد نتوانسته‌اند به سطح قابل‌قبولی از توسعه دست یابند. بدین‌سان، این پرسش مطرح میباشد ...
بیشتر
کرانه‌های ساحلی گیلان با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و همچنین داشتن سواحل ماسه‌ای و مناظر زیبا میتواند یکی از بزرگترین کانون‌های گردشگری ساحلی باشد. با وجود اینکه بیش از یک دهه از ایجاد مقاصد گردشگری ساحلی در استان گیلان می‌گذرد ولی این مقاصد نتوانسته‌اند به سطح قابل‌قبولی از توسعه دست یابند. بدین‌سان، این پرسش مطرح میباشد که چه راهبردهایی برای توسعه گردشگری ساحلی روستایی نیاز میباشد؟ موفقیت در توسعه گردشگری ساحلی، نیازمند برنامه‌ریزی راهبردی است. لذا، هدف پژوهش، تدوین راهبردهای توسعه گردشگری ساحلی روستایی در استان گیلان میباشد. بدین منظور، پرسشنامه‌ای باز در اختیار جمعی از اساتید و متخصصین قرار گرفت و از این طریق فهرستی از مشترکات نقاط ضعف‌ها، قوت‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات شناسایی شد. با استفاده از مدل swot راهبردها تدوین شدند که اولویت آنها بر اساس نمره نهایی جذابیت‌ها به شرح زیر میباشد: واگذاری امور گردشگری ساحلی (طرح‌های سالم‌سازی) به سازمان گردشگری در جهت برنامه‌ریزی، مدیریت و بازاریابی کارآمد و اثربخش (102/4)، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی در جهت ایجاد تخصص و توانمندی در منابع انسانی سازمان‌ها با نمره (079/4)، تخصیص تسهیلات مالی و تسهیل فرآیند اخذ مجوز جهت ایجاد مشاغل مرتبط با گردشگری ساحلی توسط جوامع محلی (989/3)، تشویق و حمایت از سرمایه‌گزاران بخش خصوصی برای ایجاد و توسعه امکانات مناسب در مقاصد گردشگری ساحلی (963/3)، تشویق و حمایت از ایجاد سازمان‌های مردم‌نهاد در جهت آموزش و ارتقاء فرهنگ زیستمحیطی در راستای حفظ محیط-زیست روستا و ساحل (636/3).
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
محمد شیرزاد وزمتر؛ تیمور آمار؛ نصرالله مولائی هشجین؛ محمدصادق اللهیاری
دوره 14، شماره 1 ، بهار 1398، ، صفحه 1-18
چکیده
تدوین سیاست‌گذاری‌های اصولی از جمله مسائل مهم کشاورزی است که با توجه به جمعیت روستایی کشور و تخصصی شدن تولیدات کشـاورزی در شکوفایی اقتصاد و توسعه کشـاورزی نقش به‌سزایی دارد. پژوهش حاضر در صـدد بررسی نقش سیاست-گذاری‌های حمایتی زراعی در تحـولات اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال بعد از انقلاب اسلامی و ارائه راهکارهایی برای بهبـود وضعیت ...
بیشتر
تدوین سیاست‌گذاری‌های اصولی از جمله مسائل مهم کشاورزی است که با توجه به جمعیت روستایی کشور و تخصصی شدن تولیدات کشـاورزی در شکوفایی اقتصاد و توسعه کشـاورزی نقش به‌سزایی دارد. پژوهش حاضر در صـدد بررسی نقش سیاست-گذاری‌های حمایتی زراعی در تحـولات اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال بعد از انقلاب اسلامی و ارائه راهکارهایی برای بهبـود وضعیت این سیاست‌گذاری‌های در شهرستان ماسال، تحولات و حفظ کاربری زمین، آشنایی کشاورزان با روشهای جدید کشـاورزی، افزایش میزان تولید در واحد سطح و در نتیجه افزایش درآمد، کاهش هزینه‌ها و ارتقای سطـح زندگی آنها میباشد. شهـرستان ماسال دارای پتانسیل‌های زیادی در زمینه فعالیتهای زراعی میباشد. اما متأسفانه در برنامه‌های توسعه و سیاست-گذاری‌های اقتصادی به بخش کشاورزی این شهرستان بسیار کم توجهی شده و در نتیجه کشاورزان بخصوص روستاییان کشاورز با مشکلات جدی روبرو میباشند که ضرورت توجه به بخش کشاورزی در برنامه‌های توسعـه و ضرورت جهت‌گیری اهداف طرح‌های پژوهشی را به این بخش ایجـاب می‌کنـد. روش بررسی در این پژوهش مبتنی بر رویکـرد توصیفی - تحلیلی می‌باشـد. جهت بررسی وضعیت سیاست‌گذاری‌های حمایتی زراعی از عواملی مانند: عامل موقعیت، سطـح اجـرا، فاصله و دوری یا نزدیکی به مراکـز بازاری استفـاده شـده اسـت. نتایج حاصـل از این پژوهش بیـانگر این است که اعمـال سیاست‌گذاری‌های حمایتی زراعی باعث حفظ 18/52 درصد کاربری اراضی زراعی، افزایش 2 برابری سطح کشت دوم نسبت به سال 1380، افزایش درآمد و کاهش 25 درصدی هزینه‌ها در روستاهای شهرستان ماسال شده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
احمد رومیانی؛ خدیجه عباس رشید؛ فریدون خادم
دوره 13، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 217-233
چکیده
گردشگری یکی از فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی انکارناپذیر دنیای کنونی جوامع بشری است. این فعالیت پاسخی به نیازهای درونی انسانها جهت تمدد اعصاب، استراحت، آشنایی با فرهنگها و بهرهمندی از زیباییهای طبیعـی و بکر است. یکی از زیرشاخههای صنعت گردشگری، گردشگری روستایی میباشد که با توجه به ظرفیتهای طبیعی و فرهنگی موجود ...
بیشتر
گردشگری یکی از فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی انکارناپذیر دنیای کنونی جوامع بشری است. این فعالیت پاسخی به نیازهای درونی انسانها جهت تمدد اعصاب، استراحت، آشنایی با فرهنگها و بهرهمندی از زیباییهای طبیعـی و بکر است. یکی از زیرشاخههای صنعت گردشگری، گردشگری روستایی میباشد که با توجه به ظرفیتهای طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، میتواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد بر روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد. هدف از این پژوهش تحلیل اثرات حمایت ساکنین روستاهای هدف گردشگری بر توسعه گردشگری پایدار در دو روستای درسجین و گلابر در استان زنجان میباشد. نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری دادهها از روشهای کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق در دو روستای هدف گردشگری در نظر گرفته شده است، که براساس سرشماری سال 1390، 2825 نفر جمعیت برآورد شده است و طبق فرمول کوکران290 پرسشنامه به صورت تصادفی بین مردم روستاهای نمونه توزیع و پخش گردیده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای(t تک نمونهای، همبستگی) و مدل لیزرل بهره گرفته شده است. یافتههای این تحقیق نشان داد که بین شاخصهای وابستگی اجتماعی، هزینههای دریافت شده، مشارکت اجتماعی و منافع دریافت شده با حمایت ساکنان از توسعه پایدار گردشگری رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد به طوری که حمایت ساکنان از گردشگری پایدار در روستاهای نمونه مورد مطالعه به صورت مثبت، زمینه را برای پایداری مناطق روستاهای هدف گردشگری و کیفیت زندگی مردم فراهم کرده است.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
رضا موحدی؛ مسعود سامیان
دوره 13، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 163-177
چکیده
بیشترتحقیقات انجام شده در خصوص مهاجرت روستاییان به شهر ها، عمدتاً بدنبال بررسی علل و عوامل این پدیده هستند تا بتوانند برای برنامهریزیهای توسعه روستایی راهکارها و راه حلهای مناسب تری ارائه دهند. پژوهش حاضر نیز به بررسی عوامل مختلف موثر بر مهاجرت روستا - شهری شهرستان سردشت پرداخته است. این تحقیق از نظر ماهیت، در زمره تحقیقات ...
بیشتر
بیشترتحقیقات انجام شده در خصوص مهاجرت روستاییان به شهر ها، عمدتاً بدنبال بررسی علل و عوامل این پدیده هستند تا بتوانند برای برنامهریزیهای توسعه روستایی راهکارها و راه حلهای مناسب تری ارائه دهند. پژوهش حاضر نیز به بررسی عوامل مختلف موثر بر مهاجرت روستا - شهری شهرستان سردشت پرداخته است. این تحقیق از نظر ماهیت، در زمره تحقیقات کمی و توصیفی- تحلیلی و از نظر شیوه جمعآوری دادههای مورد نیاز، نوعی تحقیق پیمایشی محسوب میشود. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بود که روایی پرسشنامه مورد بررسی صوری قرار گرفته و پایایی آن نیز با اجرای آزمون کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق مهاجران 10روستای شهرستان سردشت بودند که ساکن شهرها شده بودند و تعداد آنها 600 نفر بود. با بهرهگیری از فرمول کوکران تعداد 120 نفر از آنها به طور تصادفی از جامعه کل انتخاب شد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر میتوان عوامل مؤثر بر مهاجرتهای روستا – شهری مهاجران شهرستان سردشت را به ده عامل تقسیم کرد، که این عوامل در مجموع تبیین کننده بیش از 74 درصد عوامل موثر بر مهاجرت میباشند که عبارتند از: عامل اقتصادی و حمایتی 23 درصد، عامل عدم تعادل بین امکانات روستا و شهر 10 درصد، عامل ارتباطی و اطلاعاتی 8 درصد، عامل فرهنگی 8 درصد، عامل جغرافیایی 5 درصد، عامل درآمدی 4 درصد، عامل زیرساختی 4 درصد، عامل آب و هوایی 3 درصد، عامل اجتماعی 3 درصد، و عامل فردی 2 درصد.
مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
اعظم بیگدلی؛ جمشید عینالی؛ علیرضا رابط؛ فریبا عباسی
دوره 13، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 199-216
چکیده
گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت اجتماعی- اقتصادی میتواند نقش مهمی در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی از طریق ایجاد زمینههای شغلی و درآمدی جدید برعهده بگیرد که همین امر نیز میتواند به بهبود زندگی و ارتقای کیفیت آن در جوامع روستایی کمک کند. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات گردشگری و توسعه خانههای دوم در شاخصهای کیفیت زندگی ساکنین ...
بیشتر
گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت اجتماعی- اقتصادی میتواند نقش مهمی در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی از طریق ایجاد زمینههای شغلی و درآمدی جدید برعهده بگیرد که همین امر نیز میتواند به بهبود زندگی و ارتقای کیفیت آن در جوامع روستایی کمک کند. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات گردشگری و توسعه خانههای دوم در شاخصهای کیفیت زندگی ساکنین دائمی در نقاط روستایی دهستان سعیدآباد از توابع شهرستان ایجرود (استان زنجان) است. نوع تحقیق کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای آماری نظیر t تک نمونهای، همبستگی و رگرسیون چندمتغیره استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده خانوارهای ساکن در روستاهای واقع در محدوده دهستان سعیدآباد است که از تعداد 818 خانوار ساکن دائمی، با استفاده از فرمول نمونه‌گیری 313 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که توسعه گردشگری در یک دهه اخیر توانسته است تاثیرات مثبتی بر روی شاخصهای کیفیت زندگی روستاییان داشته باشد. از طرفی دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون با توجه به ضریب تعیین (924/0) نشاندهنده تاثیر مثبت توسعه گردشگری خانههای دوم در بهبود شاخصهای کیفیت زندگی ساکنین در منطقه مورد مطالعه است. به طوری که، توسعه گردشگری خانههای دوم در محدوده مورد مطالعه در ابعاد کالبدی- زیرساختی (418/0) و ابعاد اقتصادی (375/0) بیشترین تاثیر مستقیم را در شاخص کیفیت زندگی از دیدگاه ساکنین محلی برجا گذاشته است. همچنین، نتیجه تحلیل مسیر نشان میدهد که توسعه گردشگری خانههای دوم به ترتیب در ابعاد اقتصادی با (716/0) و ابعاد کالبدی- زیرساختی با (640/0) بیشترین تاثیر را در کیفیت زندگی ساکنین داشته است.
